Wiesiołek

Wiesiołek ozdobny / Oenothera macrocarpa

-69-

Opis: rodzina Onagraceae – wiesiołkowate. W rodzinie wiesiołkowatych panuje niezłe zamieszanie. Stosunkowo niedawno na terenach występowania wiesiołka missuryjskiego stwierdzono występowanie bardzo zbliżonych okazów, ale różniących się trwale wielkością i kształtem liści, kwiatów, jak i niektórymi cechami pokroju, jednak nie na tyle by uznać je za osobne gatunki. Dlatego zdecydowano się na zmianę fragmentu systematyki dotyczącej naszego gatunku. Nadano mu zatem nazwę gatunkową macrocarpa i podzielono na pięć podgatunków. Nasz wiesiołek missuryjski znajduje się w uprawie od końca XIX wieku. Posiada mocne i bardzo długie korzenie palowe od których odchodzi wiązka korzeni bocznych. Pędy długości od 10 do nawet 60 cm są pokładające się, rozgałęzione, delikatnie owłosione i w czerwonawym kolorze. Liście długie, bo do 14 cm, wąsko lancetowate, również delikatnie owłosione (najlepiej widać to na młodych liściach). Posiadają charakterystyczną cechę, jaką jest bardzo jasne unerwienie. Z kątów liści wyrasta na długiej szypułce nieproporcjonalnie duży kwiat. Jego średnica bez trudu osiąga 12 cm. Kwiaty są czteropłatkowe, a cały kwiat ma wyraźnie kubkowaty kształt. Cechą charakterystyczną tego gatunku jest fakt, że kwiaty otwierają się późnym popołudniem i więdną już około 10 rano. Jest to przystosowanie się rośliny do rodzaju owadów zapylających jakimi są ćmy najczęściej z rodzaju zawisakowatych. Na drugim końcu tej szypułki blisko pędu znajduje się czterożebrowa owocnia, która po przekwitnięciu kwiatu zaczyna rosnąć zmieniając się w wydłużony owoc z czterema skrzydełkami. Po dojrzeniu i wysuszeniu są one nieco papierowe W każdym takim owocu znajduje się od 25 do 80 nasion, których część powierzchni jest chropowata.

Występowanie: naturalne występowanie to środkowa część USA czyli stany Illinois, Kansas, Missouri, Nebraska, Oklahoma, Arkansas, Teksas Wyoming i Tennessee. Rośnie tam na odkrytych preriach, nieużytkach przydrożnych, skarpach i innych wapiennych usypiskach.

Wysokość: z racji pokładających się pędów roślina nie wyższa jak około 20 cm.

Termin kwitnienia: kwitnie jest dość długie bo wraz ze wzrostem pędu w kątach jego liści(co pokazuje wcześniejszy rysunek) wiąż pojawiają się nowe kwiaty. I mimo że pojedynczy kwiat trwa niecałą dobę, to kwitnienie rośliny trwa od czerwca do września.

Kolor kwiatu: typowym kolorem jest cytrynowo-żółty. Ciemniejszy kolor sugerowałby albo inny podgatunek albo mieszańca.

Stanowisko: jest to roślina na stanowiska słoneczne. Można go również posadzić na takich stanowiskach gdzie będzie miał przynajmniej 10 godzin bezpośredniego słońca.

Wymagania i pielęgnacja: po pierwsze gleba dobrze przepuszczalna, pod drugie odczyn gleby od obojętnego w górę. Po spełnieniu tych dwóch czynników z resztą sobie poradzi. Nawet krótkotrwała susza nie jest mu w stanie specjalnie zaszkodzić. Oczywiście dotyczy to roślin zadomowionych, rośliny w pierwszym roku po posadzeniu powinny dostawać trochę wody w suchszych okresach. Sadząc go o jednym trzeba pamiętać roślina z takimi korzeniami bardzo źle reaguje na przesadzanie, dlatego bardzo rozważnie należy wybrać mu miejsce. I może jeszcze jedno – jest to roślina późno rozpoczynająca wegetację i podczas prac wiosennych bardzo łatwo jest ją wyciąć motyczką.

Warto co 2-3 lata go odnowić, albo przynajmniej dosadzić młode egzemplarze.

Mrozoodporność: roślina całkowicie mrozoodporna.

Rozmnażanie: z uwagi na specyficzny system korzeniowy podziału tej rośliny mogą dokonać tylko wprawni ogrodnicy, bo jest to trudny zabieg. Wszystkie podzielone rośliny jeśli zrobimy to nieumiejętnie mogą nam wypaść. Ponieważ uprawiamy gatunek to najlepszym sposobem rozmnażania jest wysiew nasion. Nasiona tego gatunku wymagają stratyfikacji.

Możliwym sposobem jest pobranie sadzonek zielnych wczesnym latem i ich ukorzenienie. Przy tym sposobie rozmnażania trzeba bardzo o roślinę zadbać podczas pierwszej zimy. Nawet w zachodnich rejonach warto tak uzyskane rośliny okryć na zimę. Jak przetrwają pierwszą zimę później już nie będą sprawiały problemów.

Choroby i szkodniki: roślina nie ma jakiś szczególnych skłonności. Na ogół jest bardzo zdrową rośliną, co nie oznacza, że nie może coś się przyplątać. Najczęściej zobaczymy plamistość liści. Natomiast posadzenie rośliny na mało przepuszczalnym stanowisku wywoła zgniliznę korzeni i roślina wypadnie już pierwszej zimy.

Zastosowanie: rośnie na brzegu rabaty wychodząc pędami na ścieżkę. Można wiesiołka posadzić także na tzw. suchych murkach, wszelkich skarpach i innych murkach oporowych. W skrzynkach okiennych wymarznie i ewentualnie na jesień wsadzić do doniczki by przed zimą zadołować ją w gruncie ogródka lub potraktować jak roślinę roczną. Kto lubi suche bukiety powinien zasuszyć torebki nasienne i użyć ich później jako element dekoracyjny takich bukietów.

Uwagi: wiesiołek miejscowa ludność znała już od dawna i część gatunków była i jest wykorzystywana jako pożywienie. Już w 1587 roku próbowano sklasyfikować rośliny. Ich pierwotna nazwa to Onagra. Słowo pochodzi od słówka ”onager = żywność”. W 1754 roku K. Linneusz zmienił na współczesną Oenothera. Dzisiaj pochodzenie tego słowa trudno wyjaśnić. W każdym razie ma coś wspólnego z winem. Mogło się to wziąć dlatego, że dawniej wiesiołek dwuletni był dodatkiem smakowym do wina. 

źródło: Zoja; http://zojalitwin.wordpress.com/2011/10/08/wiesiolek-ozdobny/